Dobry zwyczaj – ZAPOŻYCZAJ?
Termin zapożyczanie odnosimy do języka, do przejmowania przez język obcych słów, wyrażeń i całych struktur.
Język polski zawsze charakteryzowała stosunkowo duża łatwość przyswajania wyrazów obcych. Oznacza to, że dość szybko wyrazy zapożyczone tracą w świadomości przeciętnych użytkowników znamię obcości. Dostosowują się bowiem w wymowie, fleksji i słowotwórstwie do zwyczajów polskich.
Germanizm (od Germania – łacińska nazwa Niemiec) – wyraz zapożyczony z j. niemieckiego
Zapożyczenia w języku polskim
Główny okres zapożyczania z języka niemieckiego przypada na okres XIII-XVI w., kiedy to miastom nadaje się oficjalne statusy prawne, oparte na tak zwanym prawie magdeburskim. Są to więc wyrazy związane z miastem i prawem, m.in. gmina (niem. Gemeinde), burmistrz (niem. Bürgermeister), wójt, rynek, szyld etc.
Drugi okres zapożyczania z języka niemieckiego to okres zaborów, dlatego też zjawisko „germanizacji” języka najbardziej widoczne jest na ziemiach wchodzących do zaboru niemieckiego. Jeszcze widoczniej nasiliło się zjawisko „kalki językowej”, czyli bezpośredniego czerpania różnych zwrotów, wyrażeń oraz frazeologizmów przy pomocy dosłownego tłumaczenia. Do dziś używamy wyrażeń: „doszło do…” (niem. es kam zu…), „w międzyczasie” (niem. in der Zwischenzeit) czy „tutaj jest pies pogrzebany” (niem. hier liegt der Hund begraben).
Niekiedy zapożyczenia niemieckie przychodzą do nas z innych języków, jak np. z angielskiego (Hamburger), rosyjskiego (Butterbrot) czy czeskiego (kamrat – od niem. Kamerad).
Obecnie z języka niemieckiego niewiele się zapożycza. Język niemiecki sam przeżywa w tej chwili okres, w którym nasilają się wpływy z języka angielskiego, zarówno w postaci kalek jak i samych słów.
Najczęściej używane germanizmy frazeologiczne
- w pierwszym rzędzie (in erster Reihe)
- od przypadku do przypadku (von Fall zu Fall)
- tu leży pies pogrzebany (da liegt der Hund begraben)
- być w posiadaniu (im Besitze sein)
- nie być w stanie (nicht im Stande sein)
Źródło: Jerzy Podracki (red.). Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego. Wydawnictwa Radia i Telewizji. Warszawa 1991.
