Murzynki, Indianie i żołnierzyki Agathy
To najpopularniejszy kryminał w historii literatury, a także najsłynniejsza chyba książka Agathy Christie. „And then there were none” znana w Polsce jako „I nie było już nikogo” sprzedana została na całym świecie w nakładzie blisko 100 milionów egzemplarzy. Zasłynęła nie tylko dzięki zmyślnej, zawiłej i fascynującej intrydze, ale również dzięki kontrowersyjnemu tytułowi.
Powieść, która zadebiutowała na rynku w 1939 roku, pierwotnie nazwana została „Ten Little Niggers” (w polskim przekładzie nosiła tytuł „Dziesięciu małych murzynków„). Jak można się domyślić, ten tytuł musiał w końcu ulec zmianie. Kiedy książka miała ukazać się w USA, tytuł uznano za zbyt rasistowski. Dlatego na potrzeby rynku amerykańskiego murzynków przerobiono na „And then there were none”. W latach 60. książka ukazała się tam również pod tytułem „Ten Little Indians” – „Dziesięciu małych Indian”. Oczywiście „mali Indianie” wkrótce także okazali się zbyt kontrowersyjni. Rdzenni mieszkańcy Stanów Zjednoczonych zaprotestowali przeciwko „Ten Little Indians” i w ten sposób ostatecznie dzisiaj czytamy „And then there were none”.
W Wielkiej Brytanii oryginalna wersja tytułu uchowała się do lat 80. ubiegłego wieku.
Zmiana tytułu wiązała się również ze zmianą w fabule. Bohaterowie powieści zostają podstępem zwabieni na wyspę, gdzie po kolei giną. Każda śmierć przypominała kolejną zwrotkę wierszyka o „małych murzynkach” wywieszonego na ścianach wilii, do której trafiają pechowi goście. W związku ze zmianą tytułu, trzeba było zmienić również wiersz i miejsce akcji. Teraz miejsce, w które trafiają postaci książki, to „Wyspa Żołnierzyków”, i żołnierzyków dotyczy również kluczowy dla fabuły wiersz.
I tak polityczna poprawność wygrała z oryginalnym pomysłem pisarki, wpłynęła na kształt książki i jej tłumaczenia na całym świecie.
(ma)
